Parkinson Hastalığında Beslenme

Parkinson hastalığı, yavaş ilerleyici nörodejeneratif (beyin hücrelerinde kayıp ile seyreden) bir beyin hastalığıdır. Dopamin üreten hücrelerin %60 ila %80’i kayba uğradığında yeterli miktarda dopamin üretilemez ve Parkinson hastalığının motor belirtileri ortaya çıkar.

Koku duyusu kaybı, kabızlık, uyku bozuklukları, hareketlerin azalması, güçleşmesi, yavaşlaması ve kas sertliğinin artması, İstirahat halinde ortaya çıkan, tutulan tarafın hareketi ile geçici de olsa kaybolan, yavaş hızda bir el titremesi de görülüyor. hareketlerde yavaşlama gibi hastalığın motor belirtileri yıllarca önce başlamaktadır. Bu nedenle hastalığın erken döneminde beliren bu motor-olmayan belirtilerin mümkün olduğunca erken tanınmasının  hastalığın ilerlemesini durdurulabilmesi açısından önemlidir.
Parkinson hastaları, hastalığın belirtileri ile birlikte ilaç kullanıma bağlı sindirim problemleri ile de karşılaşıyor. Kabızlık ve protein alımına bağlı problemler bu sorunların başında yer alıyor. Bu nedenle Parkinson hastalarının beslenmesi önem kazanıyor.
Levodopanın besinlerle alınması sonucu emilimi azalabilmekte ya da gecikmektedir (8). Parkinson hastaları için önerilen, tüm öğünlerde karbonhidrat/protein oranının 5/1 olduğu dengeli bir diyet (diyet proteininin miktarı 0.8 g/kg/gün) programının uygulanmasıdır.
Diyet enerjisi: Hastaların vücut ağırlık kaybını önlemek için enerji alımı yeterli düzeyde olmalıdır. Fakat şişmanlıktan sakınılmalı; aşırı enerji tüketilmesi engellenmelidir. Diyetisyen ve/veya beslenme ve diyet uzmanları tarafından hastanın vücut ağırlığı ve beslenme durumu izlenmelidir.
Diyet proteini: Levodopanın etkisini engellememek için, yüksek miktarda protein alımından sakınılmalıdır. Öğünün protein içeriği oldukça önemlidir. Yüksek biyolojik değerli protein tüketiliyorsa günlük protein gereksinimi 0.6 g/vücut ağırlığı (kg); karışık proteinli diyet tüketiliyorsa 0.8-1.0 g/ vücut ağırlığı (kg) olmalıdır.
Öğün düzeni ve şekli: Az az, sık sık beslenme (en az günde 6 öğün) önerilmektedir. Besinler kolay tüketilebilecek şekilde yumuşak-yarı katı ve/veya püre şeklinde hazırlanmalıdır.
Diyet posası ve sıvı tüketimi: Konstipasyondan sakınmak için yeterli miktarda sıvı alınmalı (2-2.5 L/gün), diyetin posa içeriği ortalama 25 g/gün kadar olmalıdır. Kuru baklagiller , sebze – meyve tüketilebilir. Parkinson hastalarında bakla kullanımı sınırlandırılmalıdır. Dopamin içeriğinden dolayı ilaçlar ile yan etkiye girerek zehirlenmeye sebep olabilir.
Vitamin kullanımı: B12 vitamini levo-dopa kullanımı ile beraber düşmesine sebep olur. Bu nedenle Parkinson hastalarının belli aralıklarla kan B12 ve folik asit ayrıca homosistein düzeyleri ölçülmelidir.
B12 vitamin takviyesini ayda bir kez kalçadan iğne ile yapmak daha verimlidir. Çünkü ağızdan alınan preparatlarda emilim problemi yaşanabilir. Daha da önemlisi b vitamin kompleksleri levo-dopa içeren ilaçların etkinliğini azaltır.
Çalışmalar Co ezim Q 10 ve mavimsi (yaban mersini, siyah üzüm gibi) renkli meyvelerin hücre yaşlanması açısında faydalı olduğunu destekler.

Diyetisyen Sezen ÇETİNKAYA